පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම නැතහොත් වයසට කලින් වැඩිවිය පැමිණීම යනු දරුවෙකුගේ ශරීරය යොවුන් වයසට කලින්ම, යෞවනෝදයට එළඹෙමින් ඉක්මණින් වෙනස් වීමට පටන් ගැනීමයි.
වැඩිවිය පැමිණීම ගැහැනු ළමයින්ගේ වයස අවුරුදු 8 ට පෙර සහ පිරිමි ළමයින් වයස අවුරුදු 9 ට පෙර ආරම්භ වූ විට එය වයසට කලින් වැඩිවිය පැමිණීම ලෙස සැලකේ.
වැඩිවිය පැමිණීමට අස්ථි හා මාංශ පේශි වේගයෙන් වර්ධනය වීම, ශරීරයේ හැඩය සහ ප්‍රමාණය වෙනස් වීම සහ ශරීරයේ ප්‍රජනන හැකියාව වර්ධනය කිරීම ඇතුළත් වේ.
සමාජයේ වැඩිවෙමින් පවතින, කලින් වැඩිවිය පැමිණීමට හේතුව බොහෝ විට සොයාගත නොහැක.
කලාතුරකින්, ආසාදන, හෝමෝන ආබාධ, පිළිකා, මොළයේ අසාමාන්‍යතා හෝ තුවාල වැනි ඇතැම් තත්වයන් වයසට කලින් වැඩිවිය පැමිණීමට හේතු විය හැක.
දරුවන් පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම නිසා ශරීරය තවදුරටත් සංවර්ධනය වීම ප්‍රමාද කිරීම සඳහා ඖෂධ තිබෙනවා.
පූර්ව වැඩිවියට පත්වීම පෙන්වන ලක්ෂණ
පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමේ සලකුණු සහ රෝග ලක්ෂණ අතර ගැහැණු ළමයින්ගේ වයස අවුරුදු 8 ට පෙර සහ පිරිමි ළමයින් තුළ වයස අවුරුදු 9 ට පෙර පහත සඳහන් දෑ වර්ධනය වීම ප්‍රධාන ලෙස දක්නට පුළුවන්.
- ගැහැණු ළමයින් තුළ පියයුරු වර්ධනය සහ පළමු ඔසප් වීම
- පිරිමි ළමයින් තුළ විශාල වෘෂණ කෝෂ සහ ශිෂේණය, මුහුනේ රෝම, හිසකෙස් සහ ගැඹුරු කටහඬ
- කිහිලි හා ලිංගේන්ද්‍ර අවට රෝම වැවීම
- වේගවත් වර්ධනය
- කුරුලෑ
- අධික දහඩිය ගඳ
වෛද්‍යවරයකු හමුවිය යුත්තේ කවර අවස්ථා වලද?
ඔබේ දරුවාට පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමේ සලකුණු හෝ රෝග ලක්ෂණ තිබේ නම් දරුවා පරීක්ෂා කිරීම සඳහා ඔබේ දරුවාගේ වෛද්‍යවරයා හමුවීම සුදුසුය.
පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමට හේතු
සමහර දරුවන් තුළ පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමට හේතුව කුමක්ද යන්න තේරුම් ගැනීම සඳහා, වැඩිවිය පැමිණීම ආරම්භ වීමට හේතුව කුමක්දැයි දැන ගැනීම ප්‍රයෝජනවත් වනවා.
මොළය විසින් මෙම ක්‍රියාවලිය ආරම්භ කරන්නේ, මුදාහරින හෝමෝනයක් වන ගොනඩොට්රොපින් (GnRH) නම් හෝමෝනය නිපදවීමෙනි.
මෙම හෝමෝනය පිටියුටරි ග්‍රන්ථියට ළඟා වූ විට - මොළයේ පාමුල පිහිටි කුඩා බෝංචි හැඩැති ග්‍රන්ථියක් වනවා.
එය කාන්තාවන් ඩිම්බ කෝෂ වල ඊස්ට්‍රජන් හෝමෝනයත් සහ පිරිමි වෘෂණ කෝෂ වලින් (ටෙස්ටොස්ටෙරෝන්) නිපදවීමට මග පාදයි.
ගැහැණු ලිංගික ලක්ෂණ වර්ධනය හා වර්ධනය සඳහා ඊස්ට්‍රජන් සම්බන්ධ වේ. පිරිමි ලිංගික ලක්ෂණ වර්ධනය හා වර්ධනය සඳහා ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් වගකිව යුතුය.
ඇතැම් දරුවන් තුළ මෙම ක්‍රියාවලි කලින්ම ආරම්භ වන්නේ ඇයිද යන්න, ඔවුන් මුහුණ දෙන්නේ කේන්ද්‍රීය පූර්ව වැඩිවිය (central precocious puberty) පැමිණීමද නැතහොත් පර්යන්ත පූර්ව වැඩිවිය (peripheral precocious puberty) පැමිණීමද යන්න මත රඳා පවතිනවා.
මධ්යම පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම
මේ ආකාරයේ පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමට හේතුව බොහෝ විට හඳුනාගත නොහැකිය.
මෙහිදී වැඩිවිය පැමිණීමේ ක්‍රියාවලිය වැඩි කල් නොගොස් ආරම්භ වනවා. එම ක්‍රියාවලියේ පියවර වල රටාව හා වේලාව අනිත් සැම අතින්ම සාමාන්‍ය වනවා.
මෙම තත්වය ඇති ළමුන්ගෙන් බහුතරයකට, වෙනත් වෛද්‍ය ගැටලුවක් නොමැති අතර වැඩිවිය පැමිණීමට පෙර හඳුනාගත හැකි හේතුවක් නොමැත.
දුර්ලභ අවස්ථාවන්හිදී, මධ්යම පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමට හේතු විය හැක්කේ:
- මොළයේ හෝ කොඳු ඇට පෙළේ ගෙඩියක් (මධ්යම ස්නායු පද්ධතිය)
- උපතේදී මොළයේ ඇති අඩුපාඩුවක් වන අතිරික්ත තරල සෑදීම (හයිඩ්‍රොසෙෆලස්) හෝ පිළිකා රහිත ගෙඩියක් (හාමෝටෝමා)
- මොළයට හෝ කොඳු ඇට පෙළට විකිරණ ඇතුළත්ව තිබීම
- මොළයට හෝ කොඳු ඇට පෙළට තුවාල වීම
- මැකේන්-ඇල්බ්‍රයිට් සින්ඩ්‍රෝමය (McCune-Albright syndrome) - අස්ථි හා සමේ වර්ණයට බලපාන හා හෝමෝන ගැටළු ඇති කරන දුර්ලභ ජානමය රෝගයකි
- සංජානනීය අධිවෘක්ක හයිපර්ප්ලාසියාව (Congenital adrenal hyperplasia) - අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථි මගින් අසාමාන්‍ය හෝමෝන නිපදවීම සම්බන්ධ ජානමය ආබාධ සමූහයකි
- Hypothyroidism - තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථිය ප්‍රමාණවත් තරම් හෝමෝන නිපදවන්නේ නැති තත්වයකි
පර්යන්ත පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම
ඔබේ දරුවාගේ ශරීරයේ ඇති ඊස්ට්‍රජන් හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් වැඩිවිය පැමිණීමට හේතු වේ.
වැඩිවිය පැමිණීමේ ආරම්භය සාමාන්‍යයෙන් අවුලුවන ඔබේ මොළයේ (GnRH) හෝමෝනය සම්බන්ධ නොවී අඩු පොදු පර්යන්ත පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම සිදු වේ.
ඩිම්බ කෝෂ, වෘෂණ කෝෂ, අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථි හෝ පිටියුටරි ග්‍රන්ථිය සමඟ ඇති වන ගැටලු නිසා ඊස්ට්‍රජන් හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් ශරීරයට මුදා හැරීම ඊට හේතුවයි.
ගැහැනු ළමයින් හා පිරිමි ළමයින් යන දෙකෙහිම, පහත සඳහන් දෑ පර්යන්ත පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමට හේතු විය හැක:
- අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථිවල හෝ ඊස්ට්‍රජන් හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් මුදාහරින පිටියුටරි ග්‍රන්ථියේ ගෙඩියක්
- මැක්කුන්-ඇල්බ්‍රයිට් සින්ඩ්‍රෝමය, දුර්ලභ ජානමය ආබාධයක් වන අතර එය සමේ වර්ණයට හා අස්ථිවලට බලපාන අතර හෝමෝන ගැටළු ඇති කරයි
- ක්‍රීම් හෝ විලවුන් වැනි ඊස්ට්‍රජන් හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් වල බාහිර ප්‍රභවයන්ට නිරාවරණය වීම
ගැහැනු ළමයින් තුළ, පර්යන්ත පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමත් හා සම්බන්ධ විය හැකි තවත් හේතු විය හැක්කේ:
- ඩිම්බකෝෂ ගෙඩි
- ඩිම්බකෝෂ පිළිකා
පිරිමි ළමයින් තුළ, පර්යන්ත පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම හා සම්බන්ධ විය හැකි තවත් හේතු විය හැක්කේ:
- ශුක්‍රාණු (විෂබීජ සෛල) හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් (ලේඩිග් සෛල) නිපදවන සෛලවල ගෙඩියක්.
- ජානයක ඇති අඩුපාඩුවක් නිසා ඇති වන ගොනඩොට්රොපින්-ස්වාධීන පවුල් ලිංගික පූර්වෝපාය නම් දුර්ලභ ආබාධයක් නිසා සාමාන්‍යයෙන් වයස අවුරුදු 1 ත් 4 ත් අතර පිරිමි ළමයින් තුළ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් නිපදවීමට හැකි වේ.
අවදානම් සාධක
- පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමේ අවදානම වැඩි කරන සාධක අතරට:
- ගැහැණු ළමයෙක් වීම. ගැහැනු ළමයින්ට වැඩිවිය පැමිණීමට වැඩි ඉඩක් ඇත.
- අප්‍රිකානු-ඇමරිකානු වීම. පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම අප්‍රිකානු-ඇමරිකානුවන්ට වෙනත් ජාතීන්ට වඩා බොහෝ විට බලපායි.
- තරබාරු වීම. සැලකිය යුතු ලෙස තරබාරු දරුවන්ට වැඩිවිය පැමිණීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත.
- ලිංගික හෝමෝන වලට නිරාවරණය වීම. ඊස්ට්‍රජන් හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් ක්‍රීම් හෝ විලවුන් හෝ මෙම හෝමෝන අඩංගු දේවල් (වැඩිහිටියෙකුගේ ඖෂධ හෝ ආහාරමය අතිරේක වැනි) හා සම්බන්ධ වීමෙන් ඔබේ දරුවාට වැඩිවිය පැමිණීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකිය.
- වෙනත් වෛද්‍ය තත්වයන් තිබීම. පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම මැකේන්-ඇල්බ්‍රයිට් සින්ඩ්‍රෝමය (McCune-Albright syndrome) හෝ සංජානනීය අධිවෘක්ක හයිපර්ප්ලාසියාව වැනි සංකූලතාවයක් විය හැකිය - පිරිමි හෝමෝන (ඇන්ඩ්‍රොජන්) අසාමාන්‍ය ලෙස නිෂ්පාදනය වන අවස්ථා. දුර්ලභ අවස්ථාවන්හිදී, පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම ද හයිපෝතයිරොයිඩ් සමඟ සම්බන්ධ විය හැකිය.
- මධ්යම ස්නායු පද්ධතියේ විකිරණ චිකිත්සාව. පිළිකා, ලියුකේමියාව හෝ වෙනත් තත්වයන් සඳහා විකිරණ ප්‍රතිකාර මගින් වැඩිවිය පැමිණීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකිය.
සංකූලතා
පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමේ සංකූලතා අතරට:
- කෙටි උස. වැඩිවිය පැමිණීමේ දරුවන් ඔවුන්ගේ සම වයසේ මිතුරන් හා සසඳන විට මුලදී ඉක්මනින් වර්ධනය විය හැකි අතර උස විය හැකිය. එහෙත්, ඔවුන්ගේ ඇටකටු සාමාන්‍යයට වඩා ඉක්මනින් පරිණත වන හෙයින්, ඒවා බොහෝ විට වෙනදාට වඩා කලින් වර්ධනය වීම නවත්වයි. මේ නිසා ඔවුන් වැඩිහිටි අවදියේ අනෙකුත් වැඩිහිටියන්ට වඩා කොට විය හැකිය. පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමට කල්තියා හඳුනාගෙන ප්‍රතිකාර කිරීමෙන් (විශේෂයෙන් එය ඉතා කුඩා දරුවන් තුළ ඇති වූ විට) පසු කලෙක ප්‍රතිකාර නොමැතිවම ඔවුන්ට වැඩිහිටියන් ලෙස සාමාන්‍ය පරිදි උසින් වැඩීමට හැකි වේ.
- සමාජ හා චිත්තවේගීය ගැටළු. සම වයසේ ළමයින්ට වැඩිවිය පැමිණීමට බොහෝ කලකට පෙර ගැහැණු ළමයින් හා පිරිමි ළමයින් ඔවුන්ගේ ශරීරයේ සිදුවන වෙනස්කම් පිළිබඳව අතිශයින්ම මානසිකව අපහසුතාවට පත්විය හැකිය. මෙය ආත්ම අභිමානයට බලපාන අතර මානසික අවපීඩනය හෝ මත්ද්‍රව්‍ය අනිසි ලෙස භාවිතයට හ්‍යොමු වීමේ අවස්ථාද වැඩි කරයි.
පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම වැළැක්වීම
පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීම සඳහා ලිංගිකත්වය සහ ජාතිය වැනි අවදානම් සාධක සමහරක් වළක්වා ගත නොහැකියි. එහෙත්, ඔබේ දරුවාට පූර්ව වැඩිවිය පැමිණීමේ අවදානම අඩු කිරීම සඳහා ඔබට කළ හැකි දේවල් තිබෙනවා.
- ඔබේ දරුවා ඊස්ට්‍රජන් හා ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් වල බාහිර ප්‍රභවයන්ගෙන් ඉවත්ව සිටීම - නිවසේ වැඩිහිටියන් සඳහා බෙහෙත් වට්ටෝරු හෝ ඊස්ට්‍රජන් හෝ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් අඩංගු ආහාරමය අතිරේක වලින් ඈත්ව සීටීම.
- නිරෝගී බරක් පවත්වා ගැනීමට ඔබේ දරුවා දිරිමත් කිරීම.
මූලාශ්‍ර: mayoclinic.org
*theAsianparent Sri Lanka හි පල කරනු ලබන ලිපි ජාත්‍යන්තර ප්‍රකාශන හිමිකම් නීති මගින් ආරක්ෂා කර ඇත. ඔබ මෙම ලිපිය theAsianparent Sri Lanka හි අවසරයකින් තොරව පිටපත් කිරීම හෝ භාවිතා කිරීම කරන්නේ නම් ඔබට එරෙහිව මෙම නීති යටතේ නඩු පැවරිය හැකිය.
