COVID-19 ආසාදනය වූ විට පෙනහළු වලට සිදුවන්නේ කුමක්ද?
කොවිඩ්-19 ආසාදනය වූ පුද්ගලයින්ගේ වර්ගීකරණ හතර සහ කොරෝනා වයිරස් ආකාරය පෙනකළු වලට බලපාන ආකාරයත්, එය දරුණු වීමට හේතුවත් සැකවින් පැහැදිළි කරන ලිපියක්
ශ්වසන වෛද්‍ය ජෝන් විල්සන් විසින්, කිසිදු රෝග ලක්ෂණයක් නොපෙන්වෙන තත්වයේ සිට නියුමෝනියාව වැනි දරුණු රෝග දක්වා පෙනහළු මත කොරෝනා බලපෑම නොහොත් කෝවිඩ් -19 බලපෑම් පරාසය පැහැදිලි කරයි.
මෙම රූපයේ දැක්වෙන්නේ කොවිඩ් -19 සහිත මිනිසෙකුගෙන් සීටී ස්කෑන් පරීක්ෂණයක්.
නව කොරෝනා වෛරසය නිසා ඇතිවන නියුමෝනියාව ඊතල මගින් දැක්වෙන පෙණහලු වල පිටත දාරවල සුවිශේෂී පැල්ලම් සහිත ප්‍රදේශ ලෙස දැක්විය හැකිය.
ශ්වසන වෛද්‍ය ජෝන් විල්සන් කොවිඩ් -19 බලපෑම් පරාසය පැහැදිලි කරයි. මෙම රූපයේ දැක්වෙන්නේ කොවිඩ් -19 සහිත මිනිසෙකුගෙන් සීටී ස්කෑන් පරීක්ෂණයක්.
නව කොරෝනා වයිරසය නිසා ඇතිවන නියුමෝනියාව ඊතල මගින් දැක්වෙන පෙණහලු වල පිටත දාරවල කැපී පෙනෙන පැල්ලම් සහිත පැල්ලම් ලෙස දැක්විය හැකිය. ඡායාරූපය: මවුන්ට් සීනයි රෝහල / ඒපී
කොවිඩ් -19 නොහොත් කොරෝනා වයිරසය 2019 අග භාගයේදී ආරම්භ වූයේ නොදන්නා හේතුවකින් හටගත් නියුමෝනියාව සහිත රෝගීන් සමූහයක් ලෙසයි.
නියුමෝනියාව ඇතිවීමට හේතුව නව වෛරසයක් බව සොයා ගන්නා ලදි.
දරුණු උග්‍ර ශ්වසන සින්ඩ්‍රෝමය කොරොනා වයිරස් 2, හෝ සාර්ස්-කෝවී -2 වෛරසය නිසා ඇති වන රෝගය වන්නේ කොවිඩ් -19 ය.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) විසින් දැන් මෙය වසංගතයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති අතර, කොවිඩ් -19 ආසාදනය වන බහුතරයක් දෙනා පීඩා විඳින්නේ මෘදු, සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව වැනි වැනි රෝග ලක්ෂණ වලින් පමණයි.
පෙනහළු මත කොරෝනා බලපෑම: කොවිඩ් -19 ලොව පුරා ව්‍යාප්ත වන ආකාරය
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසන්නේ කොවිඩ් -19 සහිත පුද්ගලයින්ගෙන් 80% ක් පමණ කිසිදු විශේෂ ප්‍රතිකාරයකින් තොරව සුවය ලබන බවයි.
හය දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු පමණක් බරපතල ලෙස රෝගාතුර වන අතර ඔවුනට මූලික වශයෙන් “හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයක් ඇති වේ”.
කෝවිඩ්-19 නියුමෝනියාව වැනි වඩාත් බරපතල රෝගයක් දක්වා වර්ධනය වන්නේ කෙසේද?
එය අපගේ පෙනහලු වලට සහ අපගේ ශරීරයේ අනෙකුත් කොටස් වලට කරන්නේ කුමක්ද?
පෙනහළු මත කොරෝනා බලපෑම: කොවිඩ්-19 වෛරසය මිනිසුන්ට බලපාන්නේ කෙසේද?
ගාඩියන් ඕස්ට්‍රේලියාව (Guardian Australia) විසින් රාජකීය ඔස්ට්‍රේලියානු වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ සභාපති සහ ශ්වසන වෛද්‍යවරයෙකු වන මහාචාර්ය ජෝන් විල්සන් සමඟ කතා කළේය.
ඔහු පවසන්නේ කොවිඩ් -19 ආසාදනයේ සියළුම බරපතල ප්‍රතිවිපාක සියල්ලම පාහේ නියුමෝනියාවේ ඇති බවයි.
විල්සන් පවසන්නේ කොවිඩ් -19 ආසාදිත පුද්ගලයින් පුළුල් කාණ්ඩ හතරකට වර්ග කළ හැකි බවයි.
අඩුවෙන්ම හානිකර වන්නේ “උප සායනික” නොහොත් වෛරසය ඇති නමුත් රෝග ලක්ෂණ නොමැති අයයි.
ඊළඟ කාණ්ඩය නම් ඉහළ ශ්වසන පත්‍රිකාව ආසාදනයට ලක්ව ඇති අය වේ. විල්සන් එයින් අදහස් කරන්නේ “පුද්ගලයෙකුට උණ සහ කැස්ස ඇති අතර හිසරදය හෝ කොන්ජන්ටිවිටිස් (conjunctivitis) වැනි මෘදු රෝග ලක්ෂණ ඇති” අය බවයි.
ඔහු තවදුරටත් මෙසේ පවසයි: “සුළු රෝග ලක්ෂණ ඇති අයට මේ වන විටත් වෛරසය සම්ප්‍රේෂණය කළ හැකි නමුත් ඒ පිළිබඳව නොදැන සිටිය හැකිය.”
කොවිඩ් -19 සඳහා ධනාත්මක වන පෙන්වන අයගෙන් විශාලතම කණ්ඩායම සහ රෝහල් සහ සැත්කම් සඳහා ඉදිරිපත් කිරීමට බොහෝ දුරට ඉඩ ඇති අය සිටී. සාමාන්‍යයෙන් උණ වැනි රෝග ලක්ෂණ වර්ධනය කරන අය වනවා.
ඒ අතර ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් දෛනික ජීවිතය සාමාන්‍ය ලෙස ගත කරන්නට අපහසු වන අයයි.
සිව්වන කණ්ඩායම ලෙස විල්සන් හඳුන්වන්නේ නියුමෝනියාව වැනි රෝගාබාධ දරුණු ලෙස අත්දකින අයයි.
ඔහු මෙසේ පවසයි. “වුහාන්හි, ආසාදනය තහවුරු වූවන්ගෙන් වෛද්‍ය උපකාර පැතූ අයගෙන් දළ වශයෙන් 6% ක් පමණ දරුණු රෝග ලක්ෂණ වලින් පෙළුනු බව පෙනේ.”
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසන්නේ වයෝවෘද්ධ අය සහ අධි රුධිර පීඩනය, හෘද හා පෙනහළු ආබාධ . හෝ දියවැඩියාව වැනි මූලික ගැටළු ඇති පුද්ගලයින්ට බරපතල රෝගාබාධ ඇතිවීමේ ඉඩකඩ වැඩි බවයි.
නියුමෝනියාව වර්ධනය වන්නේ කෙසේද?
කොවිඩ් -19 සහිත පුද්ගලයින්ට කැස්ස සහ උණ ඇති වූ විට, විල්සන් පවසන්නේ මෙය ශ්වසන නාල වලට වන ආසාදනයක ප්‍රතිඵලයක් බවයි – පෙනහළු ඇතුළතට හා පිටතට වාතය ගෙන යන නාල.
ඔහු මෙසේ පවසයි. “ශ්වසන නාල බිත්ති තුවාල වී දහනය ඇති කරයි. මෙය අනෙක් අතට වාතයේ පෙණහලු වල ප්‍රදාහයක් ඇති කරයි. මෙවිට දූවිලි කැබැල්ලකින් පවා කැස්ස උත්තේජනය කළ හැකියි
“නමුත් මෙය වඩාත් නරක අතට හැරුණු විට, මෙය ශ්වසනාල බිත්ති පසුකර ගොස් ශ්වසන පද්ධතියේ වායු හුවමාරු වන ප්‍රදේශ කරා ගමන් කරයි. ඒ ශ්වාසනාඉකා කෙළවරයන් වේ.
“මේවා ආසාදනය වුවහොත් එහි ප්‍රතිචාය සිදුවන්නේ පෙණහලුවල පතුලට තරල සහ ප්‍රදාහ සෛල වගුරුවමින්.”
වායූ කෝෂ වල ප්‍රදාහය ඇති වූ විට විල්සන් පවසන්නේ මෙය “ප්‍රදාහය ඇති කරන ද්‍රව්‍ය පෙණහලුවල පිරීම නිසා නියුමෝනියා තත්වය ඇතිවේ” බවයි.
ප්‍රදාහය ඇති කරන ද්‍රව්‍යවලින් පිරී ඇති පෙනහළු වලින් රුධිරයට ප්‍රමාණවත් තරම් ඔක්සිජන් ලබා ගැනීමට නොහැකි වන අතර ශරීරයට ඔක්සිජන් ලබා ගැනීමට සහ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ඉවත් කිරීමට ඇති හැකියාව අඩු කරයි.
“දරුණු නියුමෝනියාවෙන් මරණය සිදුවීමට හේතුව එයයි” යනුවෙන් ඔහු පවසයි.
පෙනහළු මත කොරෝනා බලපෑම: නියුමෝනියාවට ප්‍රතිකාර කළ හැක්කේ කෙසේද?
ඕස්ට්‍රේලියාවේ පෙනහළු පදනමේ සභාපති සහ ප්‍රමුඛ ශ්වසන වෛද්‍යවරියක වන මහාචාර්ය ක්‍රිස්ටීන් ජෙන්කින්ස් ගාඩියන් ඕස්ට්‍රේලියා වෙත මෙසේ පැවසීය:
“අවාසනාවකට මෙන්, කොවිඩ් -19 නියුමෝනියාව වැළඳීම වැළැක්විය හැකි කිසිවක් මේ දක්වා අප සතුව නොමැත.”
“මිනිසුන් දැනටමත් සියලු වර්ගවල ඖෂධ අත්හදා බලමින් සිටින අතර ඵලදායී විය හැකි විවිධ වෛරස් හා ප්‍රති-වයිරස ඖෂධ ඇති බව අපට දැනගත හැකිය.
මේ වන විට උපකාරක ප්‍රතිකාර හැර වෙනත් ස්ථාපිත ප්‍රතිකාරයක් නොමැත. එයයි අපි දැඩි සත්කාර සඳහා මිනිසුන්ට ලබා දෙන්නේ.”
“අපි ඔවුන් වාතාශ්‍රය කර ඉහළ ඔක්සිජන් මට්ටම පවත්වා ගෙන යන අතර ඒවායේ පෙනහළු යථා තත්ත්වයට පත්වන විට යථා තත්ත්වයට පත් වේ.”
විල්සන් පවසන්නේ වෛරස් නියුමෝනියාවෙන් පෙළෙන රෝගීන්ට ද ද්විතියික ආසාදන ඇතිවීමේ අවදානමක් ඇත.
එබැවින් ඔවුන්ට ප්‍රති වෛරස් ඖෂධ සහ ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ලබා දෙන බවයි.
වර්තමාන ව්‍යාප්තිය ගැන ඔහු පවසන්නේ “සමහර අවස්ථාවල එය ප්‍රමාණවත් නොවේ” කියායි. “නියුමෝනියාව පාලනය කළ නොහැකි වුවහොත් රෝගීන් සුව වීම අවධානමක් වනවා.”
කොවිඩ් -19 නියුමෝනියාව වෙනස්ද?
ජෙන්කින්ස් පවසන්නේ කොවිඩ් -19 නියුමෝනියාව මිනිසුන් රෝහල්වලට ඇතුළත් කරන වඩාත් සුලභ අවස්ථාවන්ට වඩා වෙනස් බවයි.
“අප දන්නා සහ අප රෝහලට ඇතුළත් කරන බොහෝ වර්ගවල නියුමෝනියාව බැක්ටීරියාකාරක වන අතර ඒවා ප්‍රතිජීවක ඖෂධ වලට ප්‍රතිචාර දක්වයි.”
විල්සන් පවසන්නේ කොවිඩ් -19 නිසා ඇතිවන නියුමෝනියාව විශේෂයෙන් දරුණු විය හැකි බවට සාක්ෂි පවතින බවයි.
විල්සන් පවසන්නේ කොරෝනා වයිරස් නියුමෝනියාව කුඩා කොටස් වෙනුවට මුළු පෙනහල්ලටම බලපාන බවයි.
ඔහු මෙසේ පවසයි: “අපට පෙනහළු ආසාදනයක් ඇති වූ විට සහ එය පෙනහළු වල වායු කෝෂ වලට බලපාන්නේ වන්නේ නම්, ශරීරයේ මුල් ප්‍රතිචාරයෙන් උත්සාහ කරන්නේ [වෛරසය] විනාශ කර එහි ප්‍රතිවර්තනය සීමා කිරීමයි.”
නමුත් විල්සන් පවසන්නේ මෙම “පළමු ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ යාන්ත්‍රණය” හෘද හා පෙනහළු තත්වයන්, දියවැඩියාව සහ වැඩිහිටියන් ඇතුළු සමහර කණ්ඩායම්වල දුර්වල විය හැකි බවයි.
ජෙන්කින්ස් පවසන්නේ සාමාන්‍යයෙන් වයස අවුරුදු 65 සහ ඊට වැඩි පුද්ගලයින්ට නියුමෝනියාව වැළඳීමේ අවදානම ඇත.
ඒ අතර. දියවැඩියාව, පිළිකා හෝ පෙනහළු, හෘදය, වකුගඩු හෝ අක්මාව, දුම් පානය කරන්නන්, ආදි ඕස්ට්‍රේලියානුවන් සහ මාස 12 සහ ඊට අඩු ළදරුවන්ට ආදිය බලපෑමට ලක්වන බවයි.
“නියුමෝනියාවෙන් මරණයට පත්වීමේ ප්‍රධාන අවදානය රඳා පවතින්නේ වයස මතයි.
වැඩිහිටි පුද්ගලයෙකුට නියුමෝනියාව සැමවිටම බරපතල වන අතර ඇත්ත වශයෙන්ම එය වැඩිහිටියන්ගේ මරණයට ප්‍රධාන හේතුවක් විය.
දැන් අපට නියුමෝනියාව සඳහා ඉතා හොඳ ප්‍රතිකාර තිබේ.
“ඔබ කෙතරම් සෞඛ්‍ය සම්පන්න සහ ක්‍රියාශීලී වුවත්, නියුමෝනියාව වැළඳීමේ අවදානම වයසින් වැඩි විට වැඩි වන බව මතක තබා ගැනීම වැදගත්ය.
මෙයට හේතුව අපගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ස්වාභාවිකවම වයසත් සමග දුර්වල වන අතර ආසාදන හා රෝග වලින් මිදීමට අපගේ ශරීරයට අපහසු වීමයි. ”
මූලාශ්‍ර: theguardian.com
කොවිඩ්-19 ආශ්‍රිත අපගේ සියළු ලිපි මෙතැනින් කියවන්නට පුළුවන්.
ඒ වගේම මේ වේලාවේ රෝගය පැතිරවීමට අනුබල නොදී නිසි සනීපාරක්ෂක උපදෙස් පිළිපදින ලෙසත් නිරෝධායන කටයුතු වලට ඔබගේ උපරිම සහය දෙන ලෙසත් අපි යලිත් ඔබට මතක් කරනවා.
කොවිඩ් 19 හදිසි ඇමතුම් සේවා අංක – 0710107107 සහ 0113071073
කොවිඩ්-19 ලොව පුරා ව්‍යාප්තිය පිළිබඳ යාවත්කාලීන සංඛ්‍යාලේඛණ සඳහා මෙම අඩවියට පිවිසෙන්න.
*theAsianparent Sri Lanka හි පල කරනු ලබන ලිපි ජාත්‍යන්තර ප්‍රකාශන හිමිකම් නීති මගින් ආරක්ෂා කර ඇත. ඔබ මෙම ලිපිය theAsianparent Sri Lanka හි අවසරයකින් තොරව පිටපත් කිරීම හෝ භාවිතා කිරීම කරන්නේ නම් ඔබට එරෙහිව මෙම නීති යටතේ නඩු පැවරිය හැකිය.
Featured image: The Jakarta Post
