ශ්‍රී ලංකාවේ ඔනැම වයසක කෙනෙක්ට වැළඳෙන්නට ඉඩ ඇති වෛරස් රෝගයක් තමා නියුමෝනියාව. ඔබත් ඔබෙ පවුලේ සැමත් නියුමෝනියාවෙන් ආරක්ෂා කරන්නටත්, ඊට ගොදුරු වුවහොත් ඉක්මන් සුවය ලබන්නටත් මෙම් රෝගය, රෝග කාරක සහ අනෙකුත් විස්තර ගැන ඔබ මනාව දැනුවත්ව සිටීම වැදගත්.
ඉතින් අම්මේ, තාත්තේ, ඔබේ දුවා දරුවන් ප්‍රමාණවත් ලෙස ආරක්ෂිතදැයි බලන්නට ඔබට නියුමෝනියාව ගැන මෙම වටිනා දැනුම ඔබ වෙත ගෙන එනවා.
නියුමෝනියාව යනු කුමක්ද?
නියුමෝනියාව කියන්නේ පෙනහළු ආසාදනයකට. එය සියුම් ආසාදන තත්වයක සිට දරුණු ආසාදනයක් දක්වා වර්ගීකරණය කළ හැකි අතර දරුණු තත්වයේදී රෝහල්ගත විය යුතු වනවා.
මෙහිදී සිදුවනුයේ ආසාදනය හේතුවෙන් පෙනහළු තරල වලින් පිරී යනවා. (ඔබේ වෛද්‍යවරයා විසින් මෙම තත්වය alveoli නැතහොත් පපුවේ සෙම ලෙස හඳුන්වනු ඇත).
මේ හේතුවෙන් පෙනහළු තුළින් වාතය ගමන් කිරීම අවහිර වන නිසා ඔබේ රුධිරයට ළඟා වීමට අවශ්‍ය තරම් ඔක්සිජන් ආශ්වාස කිරීම අපහසු වනවා.
ඔනෑම කෙනෙකුට නියුමෝනියාව වැළඳෙන්නට පුළුවන්. නමුත් පෙනහළු ආසාදනයක් ඇති වීම නිසා වැඩිපුර අවදානම් තත්වයකට මුහුණ දෙන්නේ වයස අවුරුදු 2ට අඩු ළදරුවන් සහ වයස අවුරුදු 65ට වැඩි පුද්ගලයින් වනවා.
එයට හේතුව ආසාදනය සමඟ සටන් කිරීමට තරම් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් නොවීමයි.
ඔබේ පෙනහළු එකක් හෝ දෙකම නියුමෝනියාව ආසාදනයට ලක්වන්නට පුළුවන්. එමෙන්ම ඔබ නොදැනුවත්වම වුවද ඔබට නියුමෝනියාව වැළඳී තිබෙන්නටත් පුළුවන්.
වෛද්‍යවරුන් මෙවැනි නියුමෝනියා තත්වයක් ඇවිදින නියුමෝනියාවක් ලෙස හඳුන්වනවා. මෙය බැක්ටීරියා, වෛරස් හෝ දිලීර මගින් වැළෙඳෙන්නට පුළුවන්.
ඔබේ රෝගකාරකය බැක්‍ටීරියාවක් හෝ වෛරසයක් නම්, ඔබෙන් තවත් අයට රෝගය වැළඳෙන්නට පුළුවන්.
සිගරට් පානය කිරීම සහ අධික ලෙස මත්පැන් පානය කිරීම වැනි වැරදි ජීවන රටා පුරුදු මගින් නියුමෝනියාව වැළඳීමේ අවදානම ඉහළ නැංවිය හැකියි.
නියුමෝනියාව රෝග ලක්ෂණ
රෝගියෙකුගේ නියුමෝනියා තත්වය සහ රෝග ලක්ෂණ ඔහුගේ/ඇයගේ වයස සහ සමස්ත සෞඛ්‍යය මත පදනම් වනවා. ඒ අනුව කෙනාගෙන් කෙනාට රෝග ලක්ෂණ වෙනස් විය හැකියි. රෝග ලක්ෂණ සාමාන්‍යයෙන් දින කිහිපයක් පුරා වර්ධනය වනවා.
පොදුවේ දක්නට ලැබෙන නියුමෝනියාව රෝග ලක්ෂණ:
- ඔබ හුස්ම ගන්නා විට හෝ කැස්සෙන් සිටින විට පපුවේ වේදනාව
- සෙම් හෝ ශ්ලේෂ්මල නිපදවන කැස්ස
- තෙහෙට්ටුව සහ ආහාර රුචිය නැතිවීම
- උණ, දහඩිය සහ සීතල
- ඔක්කාරය, වමනය සහ පාචනය
- හුස්ම හිරවීම
මෙම රෝග ලක්ෂණත් සමඟම, වැඩිමහල් සහ දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති පුද්ගලයින්ගේ රෝග තත්ව ව්‍යාකූල විය හැකියි.
ඇතැම් විට ඒවා මානසික අසමතුලිතතාවයන්ද ඇති කළ හැකියි. නැතහොත් ඔවුන්ගේ ශරීර උෂ්ණත්වයට සාමාන්‍ය අගයට වඩා පහත වැටිය හැකියි.
අලුත උපන් දරුවන් සහ ළදරුවන් ආසාදනය වීමේ කිසිදු සළකුනක් නොපෙන්වය හැක. නැතහොත් ඔවුන්ට වමනය, උණ සහ කැස්ස ඇති විය හැක.
නියුමෝනියාව වැළඳීමට හේතු: නියුමෝනියාව රෝග ලක්ෂණ
- බැක්ටීරියා, වෛරස් හෝ දිලීර ආසාදන නියුමෝනියාවට හේතු විය හැකියි.
- ප්‍රධාන හේතු අතර:
- උණ වෛරස්
- සෙම්ප්‍රතිෂ්‍යා වෛරස්
- RSV වෛරසය (වයස අවුරුදු 1 හෝ ඊට අඩු ළදරුවන් තුළ නියුමෝනියාව ඇතිවීමට ප්‍රධාන හේතු කාරකය)
- ස්ට්‍රෙප්ටොකොකස් නියුමෝනියාව (Streptococcus pneumonia) සහ මයිකොප්ලාස්මා නියුමෝනියාව (Mycoplasma pneumonia) යනුවෙන් හැඳින්වෙන බැක්ටීරියා
රෝහල්ගත වන ඇතැම් පුද්ගලයින්ට “වාතාශ්‍රය ආශ්‍රිත නියුමෝනියාව” වැළඳී ඇත්නම්, එම ආසාදනය හුස්ම ගැනීමට උපකාරී වන උපකරණයක් වන වෙන්ටිලේටර් භාවිතා කරන විට සිදුවී තිබෙන්නට පිළිවෙන.
ඔබ රෝහලක සිටියදී සහ වාතාශ්‍රය නොමැති විට නියුමෝනියාව වැළඳී ඇත්නම්, එය “රෝහලෙන් අත්පත් කරගත්” “hospital-acquired” නියුමෝනියාව ලෙස හැඳින්වේ.
නමුත් බොහෝ මිනිසුන්ට “ප්‍රජාව විසින් අත්පත් කරගත් නියුමෝනියාව” වැළඳේ. එයින් අදහස් කරන්නේ ඔවුන්ට එය රෝහලෙන් වැළඳුනේ නොමැති බවයි.
නියුමෝනියා රෝග විනිශ්චය
ඔබේ වෛද්‍යවරයා විසින් මුලින්ම ඔබගේ රෝග විනිශ්චය ආරම්භා කරනු ඇත්තේ ඔබගේ පසුබිම පිරික්සීමෙනි.
ඔබ දුම් පානය කරන්නේද යන්න සහ ඔබ නිවසේ, පාසලේ හෝ රැකියාවේ අසනීප පුද්ගලයින් අවට ගැවසුනේද වැනි ඔබේ රෝග ලක්ෂණ සහ වෛද්‍ය ඉතිහාසය පිළිබඳ ප්‍රශ්න හරහාය.
ඉන්පසු, ඔවුන් ඔබේ පෙණහලුවලට සවන් දෙනු ඇත.
ඔබට නියුමෝනියාව ඇත්නම්, ඔබ හුස්ම ගන්නා විට පෙනහළු වලින් නිකුත් වන විවිධ ශබ්ධ හරහා ඔවුන් රෝගය නිර්ණය කරනු ඇත.
ඔබට නියුමෝනියාව ඇතිවිය හැකි යැයි ඔබේ වෛද්‍යවරයා සිතන්නේ නම්, ඔවුන් ඔබට ඉන් ඉදිරියට සිදුකලළ යුතු පරීක්ෂණ නිර්දේෂ කරනු ඇත.
- බැක්ටීරියා ආසාදනයක සලකුණු සොයා බැලීම සඳහා රුධිර පරීක්ෂණ
- ඔබේ පෙණහලුවල ආසාදනය සහ එය කොතරම් දුරට පැතිරී ඇත්දැයි සොයා ගැනීමට පපුවේ එක්ස් කිරණ
- ඔබේ රුධිරයේ ඔක්සිජන් මට්ටම මැනීමට ස්පන්දන ඔක්සිමෙට්‍රි (oximetry)
- ආසාදනයකට හේතුව සඳහා ඔබේ පෙණහලුවල තරලය පරීක්ෂා කිරීම සඳහා ස්පුටම් පරීක්ෂණය (Sputum test)
නියුමෝනියාව රෝග ලක්ෂණ රෝහලෙන් ආරම්භ වූවා නම් හෝ ඔබට වෙනත් සෞඛ්‍ය ගැටලු තිබේ නම්, ඔබේ වෛද්‍යවරයා ඔබට තවත් පරීක්ෂණ ලබා දිය හැකිය:
- ඔබේ ධමනි වලින් ලබාගත් රුධිරයේ කුඩා ප්‍රමාණයක ඔක්සිජන් මැනීම සඳහා ධමනි රුධිර වායු පරීක්ෂණය
- අවහිරතා හෝ වෙනත් ගැටළු සඳහා ඔබේ ශ්වසන මාර්ග පරීක්ෂා කිරීම සඳහා බ්රොන්කොස්කොපි (Bronchoscopy)
- ඔබේ පෙණහලුවල වඩාත් සවිස්තරාත්මක රූපයක් ලබා ගැනීමට CT ස්කෑන් කරන්න
- නියුමෝනියාව ඇතිවිය හැකි බැක්ටීරියා සොයා ගැනීම සඳහා වෛද්‍යවරයා ඔබේ පෙනහළු අවට පටක වලින් තරල කුඩා ප්‍රමාණයක් ඉවත් කරන ප්ලූරල් තරල සංස්කෘතිය
නියුමෝනියාව සංකූලතා
නියුමෝනියාවට පහත ඇති ප්‍රධාන සංකූලතා ඇතුළු සංකූලතා ඇති විය හැකියි
- Bacteremia බැක්‍ටිරිමියාව: ඔබේ රුධිරය තුළ බැක්ටීරියා පැතිරීම. මෙමගින් සෙප්ටික් කම්පනය සහ ඉන්ද්‍රියයන් අක්‍රීය වීම සිදුවිය හැක.
- හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව: එයින් අදහස් කරන්නේ ඔබේ පෙනහළු සුව වන තුරු, හුස්ම ගැනීමේ යන්ත්‍රයක් භාවිතා කළ යුතු බවයි.
- ඔබේ පෙනහළු හා පපුවේ කුහරය රේඛා කරන පටක ස්ථර අතර තරල ගොඩනැගීම. මෙම තරලය ද ආසාදනය විය හැකිය.
- ඔබේ පෙනහළු ඇතුළත හෝ අවට සැරව මඩියක් ඇතිවිය හැකිය.
නියුමෝනියා වලට ප්‍රතිකාර
ඔබට සුදුසුම ප්‍රතිකාරය කුමක්දැයි ඔබේ වෛද්‍යවරයා නිර්ණය කරනු ඇත.
- ඔබට බැක්ටීරියා නියුමෝනියාව ඇත්නම්, ඔබට ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ලැබෙනු ඇත. ඔබේ වෛද්‍යවරයා ඔබට ලබා දෙන ඖෂධ සියල්ලම ලබා ගැනීමට වග බලා ගන්න.
- ඔබ හට වෛරස් නියුමෝනියාව ඇත්නම්, ප්‍රතිජීවක ඖෂධ වලින් සුවයක් ලැබෙන්නේ නැත. ඔබට විවේක ගැනීමට, තරල විශාල ප්‍රමාණයක් පානය කිරීමට සහ ඔබේ උණ සඳහා බෙහෙත් ගැනීමට අවශ්‍ය වනු ඇත.
- ඔබේ රෝග ලක්ෂණ දරුණු නම් හෝ ඔබට සංකූලතා ඇතිවීමට තුඩු දෙන වෙනත් සෞඛ්‍ය තත්වයන් ඇත්නම්, ඔබේ වෛද්‍යවරයා ඔබව රෝහල්ගත කරනු ඇත.
ඕනෑම ආකාරයක නියුමෝනියාවක් සමඟ, සුවය ලැබීමට කාලයක් ගතවනු ඇත. ඔබට බොහෝ විවේක අවශ්‍ය වනු ඇත. ඔබේ සුපුරුදු ක්‍රියාකාරකම් වලින් සතියක පමණ කාලයක් මුළුමනින් මිදෙන්නට ඔබට සිදුවිය හැකි අතර තවත් මාසයක් පුරාවට ඔබට පමණට වඩා වෙහෙස දැනෙනු ඇත.
මූලාශ්‍ර: webmd.com
*theAsianparent Sri Lanka හි පල කරනු ලබන ලිපි ජාත්‍යන්තර ප්‍රකාශන හිමිකම් නීති මගින් ආරක්ෂා කර ඇත. ඔබ මෙම ලිපිය theAsianparent Sri Lanka හි අවසරයකින් තොරව පිටපත් කිරීම හෝ භාවිතා කිරීම කරන්නේ නම් ඔබට එරෙහිව මෙම නීති යටතේ නඩු පැවරිය හැකිය.
